Cuộc đời của văn sĩ Rowling: Hành trình sáng tác bộ tiểu thuyết Harry Potter

Những trở ngại Rowling đã phải vượt qua khi sáng tác Harry Potter, để đi từ hạng bần cùng trong xã hội thành văn sĩ lừng danh thế giới.

Rowling từng chia sẻ rằng ý tưởng về Harry Potter chỉ đơn giản “xuất hiện trong đầu bà”. Rằng bà “chưa bao giờ cảm thấy phấn khích tột độ như vậy”, và bà biết ngay rằng việc triển khai ý tưởng đó sẽ là một trải nghiệm rất thú vị.

Nghe cứ như một câu chuyện cổ tích thần tiên phải không? Có lẽ đó là tất cả những gì độc giả thông thường cần biết về hành trình đi đến thành công của Rowling, thế nhưng những gì xảy ra trên thực tế thì không hề đơn giản như vậy.

Với những ai đam mê viết lách, bạn nên biết về phiên bản “không mấy hào nhoáng” của hành trình sáng tác Harry Potter. Chúng ta cần ý thức rằng Rowling đã duy trì kỷ luật đến mức như thế nào – để có thể phát triển từ ý tưởng nhỏ bé ban đầu thành 7 cuốn tiểu thuyết đồ sộ.

Các cây bút thường “tự huyễn” rằng họ sẽ có thể sáng tác thêm nếu họ nổi tiếng hơn, có nhiều tiền hơn, hoặc nhiều thời gian hơn. Nhưng rốt cuộc, không thứ nào trong số đó cấu thành định nghĩa của một nhà văn. Nhà văn chỉ đơn giản là người cầm bút viết.

Dưới đây là phiên bản đời thực của câu chuyện đằng sau bộ truyện Harry Potter.

Quyển #1: Harry Potter & Hòn đá Phù thủy

Tuy rằng ý tưởng về Harry Potter đã nảy ra khá hoàn chỉnh trong đầu Rowling ngay từ đầu, bà vẫn phải dành nhiều năm để phác thảo bảy cuốn sách, và thêm một năm nữa để viết cuốn đầu tiên, Harry Potter & Hòn đá phù thủy.

Rowling đã viết đi viết lại chương một của Hòn đá phù thủy (khoảng 15 lần tất cả), đến nỗi những bản thảo đầu tiên “hoàn toàn chẳng giống chút nào so với tác phẩm hoàn chỉnh”. Điều này đặc biệt khiến Rowling thất vọng, vì khi đó bà đang là mẹ đơn thân, và thời gian viết lách của bà không có nhiều – cũng như hoàn toàn phụ thuộc vào cô con gái nhỏ Jessica.

Mỗi khi Jessica thiếp đi, tôi lại chạy ào ra quán cà phê gần nhất để viết như điên loạn. Tôi viết gần như mỗi tối. Rồi tôi phải tự mình gõ lại toàn bộ. Đôi khi tôi cảm thấy thực sự căm ghét cuốn sách, dù rằng tôi rất thích nó.

Rowling còn phải giải quyết nhiều vấn đề tốn thời gian khác, như phải đánh máy lại toàn bộ một chương sau khi thay đổi một đoạn văn, rồi lại phải đánh máy lại toàn bộ bản thảo vì bà quên chưa giãn dòng.

Bên cạnh đó, bà cũng phải vật lộn với những vấn đề cá nhân khi viết cuốn sách đầu tiên, bao gồm:

• Cái chết của người mẹ.
• Sự xa lánh của người cha.
• Cuộc hôn nhân bất ổn và ngắn ngủi.
• Một đứa bé sơ sinh.
• Phải sống “lây lất” nhờ vào trợ cấp xã hội.
• Chứng trầm cảm lâm sàng.
• v.v…

Tệ hơn nữa, Rowling hầu như không có hệ thống hỗ trợ nào. Bà bị ám ảnh bởi ý tưởng tìm đến cái chết, để rồi cuối cùng phải nhờ đến liệu pháp tâm lý. Rowling từng chia sẻ với một người bạn về ý tưởng viết sách của mình, và phản ứng của người bạn khiến bà cảm thấy thất vọng:

Tôi nghĩ cô ấy cho rằng tôi đang tự huyễn hoặc mình, rằng tình thế khó khăn đã khiến tôi đi đến ý tưởng điên rồ là “viết tiểu thuyết”. Có lẽ cô ta cho rằng tôi đơn giản đang muốn làm giàu nhanh chóng.

Sau khi bản thảo cuối cùng hoàn thành, Rowling đã phải “nếm trải” hàng chục lá thư từ chối suốt một năm – trước khi Bloomsbury Publishing đồng ý xuất bản tác phẩm.

Tuy nhiên, ngay cả khi sắp xuất bản, Rowling vẫn bị người đại diện cảnh báo nên tìm một công việc, vì truyện của bà không đủ tính “thương mại” để thành công (“Cô biết đấy, cô sẽ không bao giờ kiếm được bộn tiền từ việc viết sách thiếu nhi đâu!”). Thực tế, kỳ vọng của Bloomsbury dành cho cuốn Harry Potter đầu tiên thấp đến mức lần in đầu tiên chỉ có năm trăm bản – ba trăm bản trong số đó được tặng cho các thư viện công cộng. Khoản tiền nhuận bút đầu tiên của Rowling là sáu trăm bảng Anh.

Một năm sau, bà trở thành triệu phú.

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #2: Harry Potter & Phòng chứa bí mật

Cả người đại diện của Rowling và Bloomsbury Publishing đều phải (một cách vui vẻ) rút lại lời nói của mình – Harry Potter & Hòn đá phù thủy nổi tiếng ở Anh đến nỗi Scholastica đã trả số tiền chưa từng có là 105.000 đô la để có được bản quyền phát hành bộ truyện tại Mỹ.

Tuy nhiên, Rowling vẫn phải đối mặt với nhiều mối lo lớn.

Thứ nhất, bà không tin rằng thành công trong sự nghiệp viết lách của mình sẽ kéo dài, nên trong thời gian viết Phòng chứa bí mật , bà cũng đồng thời làm giáo viên tiếng Pháp toàn thời gian (song song với việc chăm sóc cô con gái nhỏ). Chính trong thời gian này, bà đã trải qua cơn bế tắc đầu tiên – khiến bà rơi vào suy nhược:

Cuốn sách đầu tiên được quảng bá rầm rộ, và nó khiến tôi thực sự lo lắng. Tôi sợ cuốn thứ hai sẽ không thể thành công như vậy được…

Bất chấp những hoài nghi cá nhân của Rowling, những hợp đồng béo bở khác liên tục đến với bà sau Scholastica. Khoản tiền kiếm được đã giúp bà thoát khỏi cảnh nghèo khó, nhưng cũng gây áp lực vô cùng lớn lên bà trong việc “đáp ứng kỳ vọng”, cũng như dẫn đến một loạt những lời “nhờ vả”. Mọi người kéo đến nhờ Rowling giúp đỡ:

Tôi gần như không thở được. Đột nhiên tôi cảm thấy mình có trách nhiệm ở nhiều phương diện khác nhau… Tôi thực sự lo rằng mình sẽ làm điều gì đó ngu ngốc…

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #3: Harry Potter & Tên tù nhân ngục Azkaban

Cuốn thứ hai thậm chí còn thành công hơn cuốn đầu tiên, và cuối cùng Rowling đã dành toàn bộ thời gian để viết Harry Potter & Tên tù nhân ngục Azkaban.

Tù nhân ngục Azkaban là một trong những cuốn Rowling cảm thấy hứng thú nhất khi viết, nhưng bà vẫn phải làm việc rất chăm chỉ. Bà viết trong một lá thư gửi biên tập viên của mình như sau:

Tôi đã đọc “Tù nhân ngục Azkaban” nhiều đến mức phát ngán. Tôi không bao giờ đọc đi đọc lại hai cuốn kia khi biên tập, nhưng lần này tôi thực sự phải đọc.

Trong một lá thư sau đó, Rowling thổ lộ như sau:

Thật vất vả, nhưng các bản viết lại đều đã hoàn thành xong. Nếu sau này cần phải cắt bớt nhiều hơn, tôi sẵn sàng thực hiện nhanh chóng…

Nhưng nếu Rowling cho rằng việc viết lại cuốn thứ ba là khó khăn, thì bà hoàn toàn không biết mình sẽ đối mặt với cái gì khi viết cuốn thứ tư.

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #4: Harry Potter & Chiếc cốc lửa

Một lần nữa Rowling cho ra mắt một cuốn sách trong vòng một năm, và một lần nữa nó lại trở thành bestseller, nhưng Rowling đã kỷ niệm thành công này theo một cách khá bất ngờ:

Việc đầu tiên tôi làm sau khi hoàn thành “Tù nhân ngục Azkaban” là bàn bạc về việc trả lại tiền ứng trước cho cuốn sách thứ tư. Hẳn là bạn có thể hình dung được. Mọi người hơi bối rối… Tôi nói: Tôi muốn trả lại tiền và sau đó tôi sẽ được tự do hoàn thành công việc theo lịch trình của mình – thay vì phải viết xong vào năm sau.

Rowling đã cởi mở chia sẻ về những khó khăn khi viết cuốn thứ tư, điều gần như khiến bà “suy nhược thần kinh”:

Đó là khoảng thời gian tôi sử dụng Nicorette. Rồi tôi lại hút thuốc, nhưng không bỏ Nicorette. Và tôi xin thề, đêm nào tôi cũng lên giường ngủ, tim đập thình thịch, phải dậy uống rượu cho đến khi ngất lịm.

Rowling cho rằng nguyên nhân bà bị căng thẳng là do áp lực quá lớn khi phải cho ra đời một cuốn Harry Potter khác xứng đáng được cả thế giới yêu mến:

Tôi chắc chắn rằng suốt đời sẽ không bao giờ có thể lặp lại một thành công nào tương tự như Harry Potter, dù tôi có viết bao nhiêu sách đi nữa. Tôi nhớ rất rõ mình cũng đã nghĩ như vậy khi cơn sốt Harry Potter tập bốn bùng nổ. Ý nghĩ đó khiến tôi bồn chồn, và đến tận bây giờ tôi vẫn cảm thấy như vậy.

Ngoài ra, Rowling cũng lần đầu tiên gặp khó khăn với cốt truyện kể từ khi bắt đầu bộ truyện:

Với ba cuốn đầu tiên, lộ trình tôi vạch ra chưa bao giờ làm tôi thất vọng. Nhưng đáng lẽ tôi nên xem xét kỹ lưỡng cốt truyện hơn. Tôi đã viết những gì tôi nghĩ được khoảng một nửa cuốn sách, cho đến khi tôi nhận ra: “Thôi chết rồi!” – có một lỗ hổng lớn ngay giữa cốt truyện! Tôi bị trễ hạn mất hai tháng. Và danh tiếng của bộ tiểu thuyết thì đã cao hơn rất nhiều kể từ cuốn thứ ba; nó gây cho tôi rất nhiều áp lực từ bên ngoài.

Rowling đã phải đối mặt với những “khoảnh khắc đen tối nhất” khi viết cuốn thứ tư:

Vào dịp Giáng sinh, tôi chìm trong tuyệt vọng và tự hỏi: “Mình có thể làm được không?”. Cuối cùng, điều duy nhất tôi có thể dựa vào là sự kiên trì, ý chí sắt đá của chính mình. Mất hàng tháng trời. Tôi phải phân tích lại rất nhiều nội dung đã viết và đi theo một hướng khác để đến được đoạn kết.

Phần nội dung ám ảnh Rowling nhất là chương số chín (Dấu hiệu hắc ám) trong cuốn Chiếc cốc lửa; đây là phần bà đã phải viết đi viết lại rất nhiều lần:

Tôi căm ghét chương đó đến mức có lúc tôi nghĩ đến việc cứ mặc kệ nó và viết một dòng ghi chú rằng “Chương chín khó quá” rồi chuyển thẳng sang chương mười.

Không có gì khó hiểu khi Rowling đã rơi vào kiệt sức:

“Chiếc cốc lửa” đúng là một cơn ác mộng thực sự. Tôi thực sự lạc lối giữa chừng khi viết xong. Hạn chót tôi tự đặt ra hoàn toàn phi thực tế. Lỗi của tôi – vì tôi đã không nói với ai cả. Tôi cứ thế miệt mài viết, như tôi vẫn thường làm trong đời, và rồi tôi nhận ra mình đã thực sự tự đẩy mình vào tình thế khó khăn. Tôi phải viết như điên cho kịp hạn chót, và điều đó khiến tôi gần như kiệt sức hoàn toàn. Ý nghĩ phải viết tiếp một cuốn Harry Potter khác khiến tôi vô cùng hoảng sợ. Lần đầu tiên tôi cảm thấy như vậy. Tôi đã viết Harry được 10 năm, tính đến năm 2000, và đó là lần đầu tiên tôi nghĩ, “Ôi Chúa ơi, tôi không muốn tiếp tục nữa”.

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #5: Harry Potter & Hội Phượng Hoàng

Rowling đã giữ đúng lời hứa và đi nghỉ mát – đại loại như vậy. Bà tạm rời xa bộ truyện Harry Potter để viết một cuốn sách hoàn toàn không liên quan (hiện giờ vẫn chưa được xuất bản). Sau một năm nghỉ ngơi, Rowling bắt tay viết cuốn thứ năm, Harry Potter và Hội Phượng Hoàng.

Rowling đã viết bốn cuốn đầu tiên cực kỳ nhanh chóng trong vòng năm năm, nhưng bà nói với nhà xuất bản rằng bà không muốn bị đặt hạn chót cho cuốn thứ năm, đặc biệt sau khi phải giải quyết vấn đề về cốt truyện trong Chiếc cốc lửa. Nhà xuất bản không còn lựa chọn nào khác ngoài việc đồng ý.

Tuy nhiên, ngay cả khi đó, Rowling vẫn gặp rất nhiều khó khăn. Bà từng nhiều lần chia sẻ rằng bà ước gì đã có thể biên tập Hội Phượng Hoàng tốt hơn:

Tôi nghĩ cuốn sách đáng ra đã có thể ngắn hơn. Tôi biết điều đó, nhưng tôi đã cạn kiệt thời gian và năng lượng.

Suy cho cùng, cũng chẳng có gì khó hiểu cả. Trong hai năm Rowling viết cuốn Hội Phượng Hoàng dài 870 trang, bà cũng trải qua nhiều biến cố lớn như:

• Kết hôn.
• Sinh thêm một đứa con.
• Xử lý một vụ kiện đạo văn giả mạo.
• Thành lập một số tổ chức từ thiện.
• Tư vấn cho các bộ phim Potter mới.
• Đi khắp nơi để thực hiện nghĩa vụ quan hệ công chúng.

Tệ hơn nữa, Rowling liên tục bị cánh săn ảnh (paparazzi) đeo bám.

Danh tiếng của Rowling lên cao đến mức mọi sự chú ý liên tục đổ dồn về phía bà. Điều này khiến bà thực sự bị “sốc”, nhất là khi bà từng cho rằng câu chuyện Harry Potter của mình sẽ chỉ hấp dẫn “một số ít người”:

Mọi thứ thay đổi quá nhanh, quá kỳ lạ. Tôi chẳng quen biết ai từng có kinh nghiệm xuất hiện trước công chúng. Tôi chẳng quen biết ai – bất kỳ ai – để có thể hỏi: “Anh/ chị đã làm như thế nào?”. Thế nên, tôi vô cùng bối rối.

Các tay săn ảnh lục lọi thùng rác, núp trong hàng rào, thậm chí “cắm trại” trước cửa nhà bà. Thậm chí, một phóng viên còn nhét một tờ giấy vào cặp sách của con gái bà ở trường.

Không thể diễn tả được tôi đã tức giận như thế nào, khi nhận ra ngôi trường nơi cô con gái 5 tuổi của tôi theo học không còn là nơi an toàn tuyệt đối khỏi cánh nhà báo nữa.

Rowling đã phải nỗ lực rất nhiều để thích ứng với sự thay đổi này – cũng như việc bị mất đi cuộc sống riêng tư:

Tôi không thể hiểu nổi chuyện gì đã xảy ra. Và tôi cho rằng không có nhiều người có thể hiểu được điều này.

Giữa những ồn ào náo động đó, Rowling được kỳ vọng sẽ tiếp tục mang về thành công vang dội cho Harry Potter.

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #6: Harry Potter & Hoàng tử lai

Một lần nữa Rowling đã vượt qua mọi kỳ vọng, phá vỡ mọi kỷ lục xuất bản, nhưng không có thời gian để ăn mừng: đây là lúc để viết cuốn thứ sáu.

Rowling đang mang thai đứa con thứ ba khi viết Hoàng tử lai, nhưng bà không hề căng thẳng như khi viết tập năm. Thực tế, bà tỏ ra ung dung đến nỗi có lẽ đã khiến một số fan hâm mộ “hoảng loạn”:

Tôi đang ở trong một vị thế rất tốt. Về mặt hợp đồng, tôi thậm chí không cần phải viết thêm bất kỳ cuốn sách nào nữa. Vậy nên không ai có thể nói rằng tôi đã trễ hạn, bởi vì thực ra tôi không có hạn chót hợp đồng nào cho tập Sáu và tập Bảy.

Tất nhiên Rowling đã viết cuốn thứ sáu, một trải nghiệm mà bà mô tả là “thú vị từ đầu đến cuối”. Tuy nhiên, những lời chỉ trích hướng vào Rowling giờ đây cũng mạnh mẽ như những người hâm mộ bà:

Tôi tìm thấy những lời đe dọa giết mình trên mạng… Có những người kêu gọi hãy bắn chết tôi đi.

Vấn đề paparazzi cũng trở nên mất kiểm soát. Sau khi sinh thêm hai đứa con, Rowling thậm chí không thể bước ra khỏi nhà mà không bị các tay săn ảnh bám theo – bà “hoàn toàn bị mắc kẹt” và cảm thấy bản thân “như một con tin”.

Rowling thậm chí còn phải bán nhà để chuyển gia đình đi nơi khác, và một lần nữa bà phải nhờ đến liệu pháp tâm lý, giống như bà từng làm nhiều năm trước – khi ý tưởng về Harry Potter còn trong giai đoạn trứng nước:

Đôi khi tôi nghĩ tính khí của mình khiến tôi phù hợp để trở thành một nhà văn thành công ở mức độ vừa phải; một người được quan tâm vì tác phẩm của cô ta – không phải vì chính bản thân cô ta.

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

Quyển #7: Harry Potter & Bảo bối tử thần

Dù cho kỳ vọng rất cao, cuốn thứ sáu vẫn thành công, và Rowling ngay lập tức bắt tay viết cuốn thứ bảy.

Bảo bối Tử thần là tập cuối của loạt truyện, nhưng Rowling còn nhiều trách nhiệm khác phải hoàn thành ngoài việc viết lách: làm mẹ của ba đứa con, trả lời phỏng vấn, giám sát loạt phim Harry Potter, cũng như điều hành các tổ chức từ thiện của mình.

Trớ trêu thay, sự nổi tiếng và giàu có của Rowling đã cắt giảm một nửa thời gian viết của bà – từ năm ngày một tuần xuống còn hai ngày rưỡi:

Có những lúc – và tôi không muốn tỏ ra vô ơn – tôi rất vui lòng trả lại một phần tiền để đổi lấy thời gian và sự yên tĩnh cần thiết cho việc viết lách.

Áp lực truyền thông cũng không hề suy giảm, điều này khiến bà vô cùng mệt mỏi:

Danh tiếng là một trải nghiệm rất kỳ lạ và cô lập. Tôi biết có nhiều người khao khát nó. Riêng tôi thì cảm thấy suy nghĩ đó thật khó hiểu. Thật đấy. Cảm giác vô cùng cô lập, và nó gây áp lực lớn lên các mối quan hệ của bạn.

Một trong những lời chỉ trích của giới truyền thông nhắm vào Rowling chính là ngoại hình của bà:

Khi mới nổi tiếng, tôi thấy thật khó để đọc những lời chỉ trích về ngoại hình, về mái tóc rối bù và vẻ ngoài luộm thuộm của mình.

Rowling lo rằng những lời chỉ trích đó sẽ ảnh hưởng đến các con:

“Béo” có thực sự là điều tồi tệ nhất không? “Béo” có tệ hơn “hận thù”, “ghen tuông”, “hời hợt”, “hợm hĩnh”, “nhàm chán” hay “tàn nhẫn” không? Với tôi thì không.

Tôi có hai cô con gái sẽ phải tự lập trong thế giới bị ám ảnh với vóc dáng này, và điều đó làm tôi lo lắng, vì tôi không muốn chúng trở thành những hình nhân trống rỗng, quá tập trung vào bản thân và ngoại hình. Tôi muốn các con trở nên người độc lập, thú vị, lý tưởng, tốt bụng, có chính kiến, độc đáo, hài hước. Còn nhiều thứ quan trọng hơn nhiều so với “gầy”.

Bằng cách nào đó, giữa tất cả những ồn ào này, Rowling đã hoàn thành tập bảy của bộ Harry Potter. Sau gần hai thập kỷ, bộ truyện đã kết thúc. Rowling chia sẻ:

Tôi đã khóc như thể chỉ mới khóc một lần trong đời, và đó là khi mẹ tôi mất. Tôi không thể đừng được…

Cuộc đời của văn sĩ Rowling

💬💬💬 BÌNH LUẬN

Thật hấp dẫn khi nhìn vào câu chuyện của Rowling và chỉ thấy cái kết đẹp như cổ tích: hàng tỷ đô la và danh tiếng toàn cầu. Nhưng nguồn cảm hứng thực sự lại nằm ở khoảng giữa – những năm tháng bần cùng, tuyệt vọng, bị ruồng bỏ và nghi ngờ.

Rowling không viết Harry Potter vì chắc chắn sẽ thành công. Bà bắt tay viết khi cuộc sống đang bên bờ vực sụp đổ, xuất phát từ một thôi thúc sâu sắc trong nội tâm. Bà chấp nhận sự bấp bênh trên con đường sáng tạo không phải vì nó khiến bà được an toàn, mà vì nó khiến bà được LÀ CHÍNH MÌNH.

Xu hướng của chúng ta là hay “đứng núi này trông núi nọ” – tự biện minh rằng mình đáng ra đã có thể theo đuổi ước mơ nếu có nhiều tiền hơn, nhiều thời gian hơn, hay cuộc sống chắc chắn hơn. Nhưng thời gian không chờ ai cả.

Thời điểm duy nhất chúng ta có là NGAY BÂY GIỜ. Chúng ta phải dấn thân vào công việc, vào con đường mình chọn mà không cần đến một “tấm bản đồ” – một lời hứa hẹn “đảm bảo” về “ánh sáng cuối đường hầm”.

Tham khảo

Rowling’s Life as an Author: What It Was Really Like to Write Harry Potter. https://thefriendlyeditor.com/2015/06/16/rowling-writing-harry-potter/

Có thể bạn quan tâm:

• Về hành trình tìm kiếm mục đích sống: Hành trình vươn lên của Nick Vujicic
• 30 ngày để sống: Trải nghiệm cận tử của Paulo Coelho
• Giả sử cho tôi 3 ngày mắt sáng: Chiêm nghiệm của văn sĩ Helen Keller về ý nghĩa cuộc sống