Giấu nghề: Tác hại khi không chia sẻ thông tin

Trang chủ » Tương tác xã hội » Mối quan hệ » Giấu nghề: Tác hại khi không chịu chia sẻ thông tin

Giấu nghề liệu có phải là lựa chọn khôn ngoan? Khám phá ngay những tác hại khôn lường khi từ chối chia sẻ thông tin với người khác.

“Giấu nghề” là một thói quen xấu phổ biến trong công việc cũng như cuộc sống, song lại thường ít được chú ý. Chúng ta che giấu thông tin vì lo sợ những hậu quả có thể xảy ra khi thể hiện hết những gì mình biết – từ bị đồng nghiệp lợi dụng, cho đến bị dò hỏi và phán xét bởi mọi người xung quanh. Thế nhưng, liệu khi từ chối minh bạch thông tin, ta có thực sự lợi thế hơn hay không? Liệu lối tư duy “hẹp hòi” này có giúp ta đạt được thành công bền vững và vươn tới những nấc thang cao hơn hay không?

Mục lục

Giấu nghề là gì?

Che giấu thông tin, hay còn được biết đến với tên gọi “giấu nghề”, là khi ta không chịu chia sẻ với người khác những điều bản thân biết/ đối phương nên biết. Hành vi này có thể được thực hiện một cách cố ý hoặc vô tình, dưới nhiều hình thức khác nhau như:

Giả vờ không biết gì về một sự việc/ vấn đề được đề cập.
Cung cấp thông tin không chính xác cho người khác.
Hứa chia sẻ thông tin, song lại không thực hiện như đã hứa.
Tìm lý do để chống chế và biện minh cho việc không thể chia sẻ thông tin – trong khi bản thân hoàn toàn có thể làm như vậy.
v.v…

Biểu hiện của hành vi giấu nghề

Trong thời đại tri thức và công nghệ hóa hiện nay, việc nắm giữ thông tin mang lại cho người ta lợi thế không nhỏ; chính điều này, vô hình chung, càng cổ súy cho hành vi “giấu nghề” tại nơi làm việc, cũng như các lĩnh vực khác của cuộc sống.

Cố tình che giấu thông tin là hành động đi ngược lại với việc tạo ra giá trị. Khi từ chối chia sẻ, chúng ta chỉ có một mục đích duy nhất: Giành lấy quyền lực về phía mình.

Đây chính là một biểu hiện khác của tư duy hiếu thắng. Và đáng báo động thay, chúng ta rất thường xuyên phạm phải thói xấu này, dưới nhiều hình thức khác nhau như:

Khi ta tự nhận bản thân là người trầm tính/ biết giữ bí mật, và lấy nó làm cái cớ để không nói cho người khác những gì mình biết.
Khi ta trả lời câu hỏi của mọi người bằng một câu hỏi khác (ví dụ: “Anh/Chị cần biết điều đó để làm gì vậy?/ Nó có liên quan gì đến Anh/Chị không?”), với suy nghĩ rằng tiết lộ điều mình biết sẽ khiến bản thân gặp bất lợi.
Khi ta từ chối trả lời điện thoại/ e-mail, hoặc chỉ đưa ra một phần câu trả lời cho những gì người khác hỏi.
v.v…

Vì sao chúng ta có tư duy giấu nghề?

Giao tiếp cởi mở và minh bạch là yêu cầu tối quan trọng để xây dựng một môi trường lành mạnh. Nghiên cứu cho thấy, các tổ chức có mức độ tin tưởng cao, nơi các thành viên có thể chia sẻ kiến thức cách hợp tác và minh bạch, thu được mức lợi nhuận cao gấp 2-3 lần so với trung bình của ngành, cũng như tỷ lệ nghỉ việc thấp hơn 50% so với đối thủ cạnh tranh.

Tuy nhiên, không phải ai cũng muốn làm như vậy. Trên thực tế, thống kê cho thấy 60% người lao động gặp khó khăn trong việc thuyết phục đồng nghiệp chia sẻ thông tin quan trọng đối với công việc của họ.

Có nhiều lý do dẫn tới hành động che giấu thông tin như:

Bảo vệ bản thân/ người khác khỏi một rủi ro cụ thể.
Tránh xung đột nội bộ.
Đạt được lợi thế nhất định.
Tránh khiến người khác bối rối với thông tin được chia sẻ.
Muốn giữ quyền kiểm soát
Trốn tránh trách nhiệm.
v.v…

Như đề cập phía trên, hành vi này có thể xuất phát từ cả nguyên nhân tích cực và tiêu cực. Tuy nhiên, trên thực tế, phần lớn động thái “giấu nghề” đều bắt nguồn từ những động cơ mang nặng tính vụ lợi cá nhân.

Nghiên cứu đã chỉ ra, trong phần lớn trường hợp, chúng ta che giấu thông tin vì sợ mất quyền lực hoặc địa vị đạt được – đặc biệt khi ta là người duy nhất nắm được thông tin đó. Hoặc cũng có thể, ta tự xem kiến thức là tài sản riêng của mình, lo lắng sẽ bị đánh giá dựa trên những gì mình biết, hoặc không thích/ tin tưởng những người đặt câu hỏi cho chúng ta, v.v…

Có nên giấu nghề hay không?

Với một số trường hợp, việc che giấu thông tin có thể không gây ra tác hại nghiêm trọng gì. Tuy nhiên, trong phần lớn tình huống, hậu quả sẽ vô cùng nghiêm trọng (ví dụ: dự án bị thất bại chỉ vì một thành viên chủ chốt không chịu chia sẻ với mọi người một số liệu quan trọng).

Bây giờ hãy tự hồi tưởng lại, đã bao giờ bạn rơi vào những trường hợp như thế này chưa?

Có một cuộc họp quan trọng, nhưng không ai báo trước cho bạn cả?
Đồng nghiệp gửi memo/ email, nhưng không cc cho bạn?
Có một sự kiện quan trọng sắp diễn ra, và bạn là người cuối cùng được biết?
v.v…

Lúc đó, bạn cảm thấy như thế nào?

Vấn đề lớn nhất của việc che giấu thông tin, vì bất kỳ lý do gì, đó là nó hiếm khi đạt được hiệu quả mong muốn. Bạn có thể nghĩ rằng bản thân đang duy trì lợi thế và củng cố quyền lực cho cá nhân, nhưng thực ra, tất cả những gì bạn đạt được là nuôi dưỡng sự ngờ vực.

Để có được quyền lực thực sự, đặc biệt khi ở các vị trí lãnh đạo, chúng ta cần phải khơi dậy lòng trung thành hơn là sợ hãi và nghi ngờ. Hành động “giấu nghề” không khác gì hơn một hệ quả của tư duy hiếu thắng: mong muốn chiến thắng bằng mọi giá, trong mọi hoàn cảnh.

Tác hại khi giấu nghề

Tùy vào tình huống cụ thể, việc từ chối chia sẻ thông tin có thể dẫn tới những hệ lụy như:

Suy giảm chất lượng mạng lưới quan hệ.
Đánh mất niềm tin.
Tổn thất tài chính.
Chấn thương tâm lý.
v.v…

Theo Harvard Business Review đã chỉ ra, những ai có thói quen “giấu nghề” nhìn chung có ít hơn 17% cơ hội phát triển trong công việc. Một phần lý do được cho là xuất phát từ ảnh hưởng của hành động che giấu thông tin đến an toàn tâm lý (psychological safety). Cụ thể, khi người ta cảm thấy bất an vì thiếu minh bạch, họ sẽ rất khó tập trung trong công việc và phát triển các mối quan hệ. Ngoài ra, việc sợ bị “trừng phạt” khi phạm phải sai lầm/ thất bại cũng đồng thời “kìm hãm” năng lực tư duy sáng tạo, khám phá những cách thức làm việc mới.

Giao tiếp thiếu minh bạch: Biến thể khác của hành vi che giấu thông tin

Song song với “giấu nghề”, một thói quen xấu khác mà nhiều người trong chúng ta (đặc biệt là các cấp lãnh đạo) thường hay rơi vào, đó là thiếu minh bạch trong giao tiếp và tương tác với nhưng người xung quanh. Trong rất nhiều tình huống, chúng ta phạm phải sai lầm này hoàn toàn do vô tình, thậm chí vì ý muốn tốt, chẳng hạn như:

Khi ta quá bận rộn với công việc và quên không chia sẻ với đồng nghiệp những thông tin có giá trị.
Khi ta quên không mời ai đó tham gia họp/ thảo luận chung.
Khi ta giao việc cho cấp dưới, song lại không dành thời gian để hướng dẫn cho họ chính xác cách chúng ta muốn công việc được hoàn thành.
v.v…

Trong tác phẩm ‘What got you here won’t get you there‘ (tựa Việt: Thành công hôm nay chưa chắc thành đạt ngày mai), TS. Marshall Goldsmith chia sẻ một câu chuyện như sau:

“Một hôm, một người hàng xóm của tôi nhờ cậu con trai lau rửa chiếc xe Lexus SUV. Vâng lời, cậu con trai đổ đầy xô nước và bắt đầu lau xe bằng một miếng bọt biển. Tuy nhiên, cậu không để ý rằng miếng bọt biển có hai mặt, một mặt nhám, mặt kia mềm.

Khi người cha ra xem thử con mình làm như thế nào, ông nhận thấy người con trai đã cạo đi khá nhiều lớp tráng men sáng bóng của chiếc Lexus. Điều này làm ông vô cùng tức giận. Chiếc Lexus của ông đã bị hủy hoại hoàn toàn. Làm sao con trai ông có thể ngu ngốc như vậy? Ông hét lên giận dữ:

“Con không biết làm một việc đơn giản như rửa xe sao?”

Nhưng khi trấn tĩnh lại và nhận thấy rằng con trai mình tỏ ra rất xấu hổ và buồn bã thế nào trước điều đã xảy ra, ông bình tĩnh nói với cậu.

“Con trai, cha không giận con đâu. Cha giận bản thân mình, vì lẽ ra cha phải nói cho con biết cách làm công việc này sao cho đúng. Cha chưa bao giờ dạy con cách rửa xe, và đó là lỗi của cha.”

Mọi căng thẳng ngay lập tức biến mất, khi người hàng xóm của TS. Goldsmith nhận ra rằng ông đã sai lầm khi không chia sẻ một số thông tin quan trọng trong quá trình giáo dục con trai mình.

Phần lớn trường hợp, hành vi che giấu thông tin không phải do ác ý, mà vì ta không ý thức về tầm quan trọng của nó.

Đây thực sự là một điều đáng mừng, bởi nó đồng nghĩa với việc ta hoàn toàn có thể thay đổi nó.

Cũng trong tác phẩm của mình, TS. Goldsmith chia sẻ về việc ông từng cố vấn cho một người bạn đang gặp rắc rối với trợ lý của mình. Cụ thể, hai người không thể gắn kết được với nhau, và bạn của ông không biết tại sao, hoặc làm thế nào để khắc phục vấn đề. Tất cả những gì ông có thể kết luận được là “chúng tôi không hợp với nhau”.

Trước khi nói chuyện với người trợ lý, TS. Goldsmith đặt câu hỏi cho người bạn của ông:

“Theo anh, nếu được hỏi, người trợ lý sẽ cho rằng khuyết điểm lớn nhất của anh trong vai trò quản lý là gì?”

“Có lẽ là tôi không giao tiếp đủ với cô ấy. Tôi không chia sẻ thông tin và thường xuyên để cô ta không biết được điều gì đang diễn ra.”

“Còn gì nữa không?”

“Không, chỉ vậy thôi. Như thế chưa đủ sao?”

“Anh có nghĩ là cô ấy đúng không?”

“Có.”

Sau đó, khi TS. Goldsmith trao đổi với người trợ lý, cô cũng đồng ý rằng vấn đề bạn của ông gặp phải là không thường xuyên chia sẻ thông tin.

Để giúp đỡ người bạn của mình, TS. Goldsmith đã đóng giả là một nhà nghiên cứu hành vi người tiêu dùng muốn tìm hiểu cách khách hàng sử dụng sản phẩm của công ty. Ông đã theo sát người bạn từ lúc người này đến nơi làm việc, quan sát hành vi của ông với trợ lý cho đến lúc tan sở.

Mọi thứ sau đó đều sáng tỏ. Người bạn của ông đến văn phòng khoảng 15 phút trước trợ lý của mình. Điều đầu tiên ông làm là kiểm tra e-mail. Sau đó, điện thoại di động đổ chuông và ông bắt máy trả lời. Trong lúc trò chuyện, trợ lý của ông tiến đến và nói lời chào buổi sáng. Ông vẫy tay với cô – trong khi vẫn tiếp tục nói chuyện điện thoại.

Khi kết thúc cuộc gọi, ông quay sang màn hình máy tính, ghi lại một số ghi chú và trả lời e-mail. Trợ lý của ông đến bên cạnh và nói rằng một khách hàng của ông đang gọi tới – và ông bắt máy ngay. Sau đó là ba cuộc gọi khác đến trong vòng chưa đầy 20 phút. Vừa xong một cuộc, ông lập tức gọi lại cho những người này, trong khi vẫn tập trung vào máy tính để xử lý email được gửi đến.

Điều này diễn ra lặp đi lặp lại suốt toàn bộ buổi sáng.

Đến trưa, TS. Goldsmith hỏi người bạn của ông:

“Ngày nào mọi thứ cũng diễn ra như vậy hả?”

“Phải, thường là vậy.”

Như TS. Goldsmith nhận xét, bạn của ông đã phạm phải tật xấu khi không chia sẻ thông tin với người trợ lý. Và ông làm như vậy hoàn toàn không phải do ác ý hay cố tình.

Nguyên nhân là vì ông quá mất tập trung, thiếu tổ chức, quá bận rộn với việc trả lời các cuộc gọi và xử lý công việc – đến nỗi ông không bao giờ có thời gian ngồi lại với trợ lý của mình để thảo luận công việc hàng ngày.

Đó cũng là lý do chính khiến rất nhiều người trong chúng ta che giấu thông tin. Không phải là vì ta muốn “giấu nghề”, mà đơn giản là vì chúng ta quá bận rộn.

Chúng ta có ý tốt, nhưng lại thất bại trong việc truyền tải thiện ý đó.

Kết quả là ta ít khi chia sẻ, dù đó là một bản tin thời sự, một thông báo trước, hoặc hướng dẫn mọi người cách làm điều gì đó mà chúng ta không có thời gian để tự làm. Theo thời gian, mọi người bắt đầu cho rằng ta có thói quen che giấu thông tin.

Điều này không giống với khi ta “giấu nghề”, song kết quả cuối cùng thì không hề khác biệt gì cả.

Bước đầu thay đổi: Học cách chia sẻ thông tin

Làm thế nào để từ bỏ thói xấu che giấu thông tin?

Câu trả lời đơn giản: Bạn hãy bắt đầu chia sẻ với mọi người.

Trong ví dụ trên đây, người bạn của TS. Goldsmith ý thức điều đó, và ông quyết định ưu tiên chia sẻ thông tin nhiều hơn. Dù bận rộn thế nào, ông vẫn cố gắng sắp xếp thời gian để trao đổi với trợ lý về những gì ông dự định làm. Ngay cả khi có điện thoại gọi tới, ông vẫn nhất định không để cho khoảng thời gian này bị gián đoạn hay trì hoãn.

Mỗi người chúng ta cũng có thể thực hành điều tương tự. Làm như vậy không chỉ giúp mỗi người cải thiện khả năng giao tiếp, mà còn chứng minh rằng ta quan tâm đến những người xung quanh. Rằng ta trân trọng suy nghĩ và cảm xúc của họ.

Lời kết

Thay đổi là điều không hề dễ dàng. Thói quen “giấu nghề” là một căn bệnh “trầm kha” và cần rất nhiều thời gian để khắc phục. Mấu chốt ở đây là tỏ ra kiên nhẫn, bắt đầu với việc thừa nhận sự tồn tại của thói xấu này, học cách chia sẻ những gì bản thân biết với những người xung quanh, để tất cả có thể thực hiện những thay đổi cần thiết và cùng nhau hướng tới sự phát triển bền vững của tập thể.

Có thể bạn quan tâm: