Coaching tâm lý: Công cụ hữu ích để thay đổi bản thân

Trang chủ » Tự nhận thức » Phát triển cá nhân » Coaching tâm lý: Công cụ hữu ích để thay đổi bản thân

Huấn luyện (coaching) có rất nhiều điểm tương đồng với điều trị tâm lý (therapy). Hiểu biết nền tảng về tâm lý huấn luyện là chìa khóa để hình thành và hoàn thiện kỹ năng coaching. Trong bài viết này, ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết về coaching tâm lý (psychological coaching) và cách ứng dụng trong thực tế. Ngoài ra, nội dung dưới đây cũng sẽ trình bày điểm khác biệt giữa huấn luyện viên và nhà tâm lý học – cũng như trang bị một số hành trang cần thiết để bạn đọc quan tâm có cơ hội thực hành trở thành chuyên gia huấn luyện.

Tóm tắt nội dung chính

Định nghĩa & Bản chất: Coaching tâm lý (psychological coaching) không khác biệt đáng kể so với coaching thông thường; cả hai đều tập trung vào việc giúp cá nhân khám phá và kiểm soát các quá trình tâm lý tiềm ẩn của bản thân.
Mục tiêu & Phạm vi: Trọng tâm của coaching tâm lý là đặt mục tiêu, xây dựng kế hoạch hành động chi tiết để đạt tới thành công, hạnh phúc và viên mãn. Trong quá trình này, vai trò của huấn luyện viên là hỗ trợ coachee nhận thức và vượt qua những “cơ chế phòng thủ” đang cản trở sự phát triển của họ.
Khác biệt với Trị liệu (Therapy): Coaching tâm lý không phải là một hình thức trị liệu. Mục tiêu của coaching là thay đổi tương lai (hướng giáo dục, đặt mục tiêu) trong khi trị liệu thường tập trung vào quá khứ và hiện tại để “hàn gắn” vết thương (sử dụng biện pháp y tế, tìm hiểu về vấn đề/cảm giác của đương sự).
Ứng dụng: Coaching tâm lý là giải pháp phù hợp cho những ai mong muốn đạt được những mục tiêu lớn hơn, xây dựng tương lai tốt đẹp, cải thiện hiệu suất và sự hài lòng trong cuộc sống.

Mục lục

Coaching tâm lý là gì?

Mỗi cá nhân nắm giữ rất nhiều “sức mạnh” bên trong chưa được bộc lộ ra ngoài. Đôi khi chỉ cần một chút thúc đẩy, định hướng, hỗ trợ và huấn luyện – và những điều tuyệt vời nhất sẽ xảy đến với họ.
Pete Carroll

Nhiều người tìm đến với huấn luyện (coaching) xuất phát từ mong muốn được giúp đỡ về một khía cạnh nào đó trong công việc hoặc cuộc sống. Thông qua huấn luyện, mỗi chúng ta sẽ có thể thấu hiểu sâu hơn mối liên hệ giữa tất cả các lĩnh vực của cuộc sống – làm nền tảng cho thành công, hạnh phúc và sự viên mãn.

Về cơ bản, không có khác biệt đáng kể giữa huấn luyện tâm lý (psychological coaching) so với những gì các huấn luyện viên đã và đang làm. Trong tác phẩm Psychology of Executive Coaching: Theory and Application, Bruce Peltier đã tóm tắt vai trò chính của huấn luyện viên là giúp khám phá các quá trình tâm lý tiềm ẩn, tạo điều kiện để người thụ huấn (coachee) nhận thức và làm chủ những quá trình đó. Ngoài ra, huấn luyện viên cũng hỗ trợ coachee nhận thức về những “cơ chế phòng thủ” tiềm ẩn đang cản trợ họ đạt tới mục tiêu và cuộc sống mơ ước.

Coaching tâm lý tập trung vào các khía cạnh tích cực của cá nhân – thay vì các yếu tố tiêu cực, phi lý và bệnh lý của cuộc sống. Giống như huấn luyện thể thao (sports coaching), huấn luyện tâm lý tập trung tìm kiếm sức mạnh và khả năng của cá nhân/đội nhóm – phát huy năng lực đó theo những cách mới để coachee cải thiện hiệu suất, cũng như cảm thấy tốt hơn về bản thân. Đây là tiền đề giúp họ chuyển đổi cuộc sống suôn sẻ, đối mặt với khó khăn, tiến gần tới mục tiêu, thành công trong sự nghiệp và cải thiện chất lượng cuộc sống.

Đọc thêm: Lãnh đạo bản thân (Self-leadership) – Nền tảng thành công lâu dài & bền vững

Coaching tâm lý không phải một hình thức trị liệu

Nhiều người khi nghe đến thuật ngữ “coaching tâm lý” sẽ lập tức liên tưởng đến một hình thức trị liệu (therapy). Tuy nhiên, thực tế không phải như vậy.

Huấn luyện viên không phải là nhà trị liệu hay chuyên gia tâm lý học. Họ tiếp cận công việc của mình theo một cách khác.
Mối quan tâm của huấn luyện viên là hiện tại và tương lai; trong khi nhà trị liệu thì thường tập trung tìm hiểu quá khứ và hiện tại của đương sự.
Coaching tập trung vào mục tiêu thay đổi tương lai; trong khi mục đích của trị liệu là “hàn gắn” vết thương quá khứ.
Điều trị tâm lý tập trung tìm hiểu các vấn đề và cảm giác của cá nhân liên quan. Trong khi đó, trọng tâm của coaching là đặt mục tiêu và hướng tới tương lai.
Coaching có hơi hướng của mô hình giáo dục nhiều hơn; trong khi trị liệu thì sử dụng nhiều các biện pháp y tế.

Đọc thêm: Sống trong quá khứ – Trở ngại trên hành trình thay đổi

Tác dụng của coaching tâm lý

Bạn khỏe mạnh, làm việc hiệu quả và mơ ước đạt được nhiều thành tựu hơn trong cuộc sống? Đó là lúc bạn có thể cân nhắc tìm đến với một chuyên gia huấn luyện tâm lý. Thông qua các mô hình và công cụ coaching tân tiến, huấn luyện viên sẽ hỗ trợ bạn trên hành trình hiện thực hóa lý tưởng bản thân.

Dưới đây là một số cách mà coaching tâm lý có thể giúp bạn thực hiện một “bước nhảy lớn” trong cuộc sống của mình:

Hỗ trợ đánh giá tình hình cuộc sống hiện tại.
Giúp bạn xác định và làm rõ mục tiêu của mình.
Xây dựng kế hoạch hành động chi tiết để đạt tới mục tiêu đề ra.
Cung cấp sự hỗ trợ, truyền cảm hứng và động lực thực hiện kế hoạch cuộc đời.
Giúp bạn đánh giá sự tiến bộ hằng ngày.
Thông qua các bài tập, lắng nghe tích cực và làm việc theo nhóm, coaching cho phép bạn tự tìm ra lời giải cho các thắc mắc và vấn đề trong cuộc sống.

Đọc thêm: Sống cho hiện tại – 6 mẹo thực hành mỗi ngày

Coaching tâm lý thực sự chỉ là một tên gọi khác của coaching

Dù có những điểm khác biệt, cả chuyên gia huấn luyện và trị liệu đều đảm nhận vai trò tìm hiểu tâm lý của khách hàng. Trị liệu thường tỏ ra hiệu quả khi đương sự đang trải qua những giai đoạn bất ổn tâm thần – trong khi đó, huấn luyện sẽ phát huy tác dụng với phần lớn các trường hợp còn lại.

Như vậy, liệu có giải pháp nào tốt hơn không?

Câu trả lời sẽ còn tùy vào từng trường hợp cụ thể. Một số người cần sự hỗ trợ của một chuyên gia trị liệu; trong khi những người khác sẽ cần đến góp ý từ một huấn luyện viên. Điều quan trọng là bạn phải lựa chọn phù hợp với đặc điểm và nhu cầu của mình.

Nhìn chung, trị liệu tâm lý là lựa chọn thích hợp khi bạn:

Nghĩ rằng bản thân đang bị trầm cảm.
Gặp khó khăn với chứng hoang tưởng.
Đang lo lắng quá mức.
Có vấn đề về nghiện ngập.
Bị sợ hãi, ám ảnh cực độ, hoặc các rối loạn khác.
v.v…

Trong khi đó, coaching tâm lý là giải pháp dành cho những ai:

Mong muốn đạt được những mục tiêu giúp bạn hạnh phúc và viên mãn hơn trong cuộc sống.
Xây dựng tương lai tốt đẹp hơn.
Cải thiện hiệu suất làm việc và sự hài lòng trong cuộc sống.
v.v…

So sánh coaching tâm lý tích cực và life coaching

Gữa huấn luyện tâm lý và huấn luyện cuộc sống (life coaching) có rất nhiều điểm giống nhau. Trước tiên, ta hãy cùng xem xét kỹ hơn sự tương tự giữa hai mô hình này:

Xuất phát từ nhu cầu muốn thay đổi của coachee: Cả hai mô hình huấn luyện đều xuất phát từ cùng nền tảng cốt lõi, đó là coachee đã quyết định thay đổi, có động lực học hỏi và phát triển, sẵn sàng lắng nghe phản hồi và trải nghiệm những điều mới mà huấn luyện sẽ cung cấp cho họ.
Không cố gắng hoàn thành vai trò của trị liệu: Coaching phát huy hiệu quả cao nhất với những cá nhân có đủ năng lực trí tuệ cảm xúc để đối diện với thử thách và đón nhận sự thay đổi.
Chấp nhận giá trị của cảm xúc tiêu cực: Trong cả hai mô hình, cảm xúc tiêu cực được xem là yếu tố cần được chấp nhận và điều chỉnh để cá nhân tiến tới thay đổi và mục tiêu mong muốn.
Nhấn mạnh việc trao quyền cho cá nhân: Trọng tâm của tất cả các công cụ, bài tập và hoạt động trong cả hai phương pháp huấn luyện là giúp coachee thực tập nhìn sâu, tự vấn và nuôi dưỡng năng lực tự nhận thức (self-awareness) – từ đó có thể đưa ra lựa chọn sáng suốt, tích cực, hướng tới cuộc sống mà họ hằng mong muốn.

Bây giờ, ta hãy cùng xem xét những điểm khác biệt giữa hai hướng tiếp cận này:

Life coaching mang tính khám phá nhiều hơn, tập trung vào các nguồn lực tự nhiên, nội tại. Trong khi đó, coaching tâm lý có xu hướng nghiêng về nghiên cứu các thuộc tính và kết quả có thể đo lường được. Do đó, đương sự sẽ dễ dàng hình dung kết quả cần đạt được, cũng như hành trình để đi tới đó.
Life coaching có tính linh hoạt cao hơn, không chịu sự chi phối của bất kỳ trường phái tư tưởng nào. Trong khi đó, coaching tâm lý thường được thực hiện dựa trên các nguyên tắc của tâm lý học tích cực.

Coaching phát huy hiệu quả cao nhất khi mang lại cho đương sự một khuôn khổ phù hợp với nhu cầu, mục tiêu và trải nghiệm cá nhân của họ. Huấn luyện cuộc sống và Huấn luyện tâm lý tích cực đều mang lại điều này – và khi kết hợp cùng nhau, huấn luyện viên sẽ có thể mang tới một trải nghiệm bổ ích cho coachee.

Đặc điểm	Life Coaching (Huấn luyện Cuộc sống)	Coaching Tâm lý (Psychological Coaching)
Bản chất tiếp cận	Mang tính khám phá, tập trung vào các nguồn lực tự nhiên, nội tại.	Có xu hướng nghiêng về nghiên cứu các thuộc tính và kết quả có thể đo lường được (dễ hình dung kết quả).
Khuôn khổ/Nguyên tắc	Tính linh hoạt cao hơn, không chịu sự chi phối của bất kỳ trường phái tư tưởng cụ thể nào.	Thường được thực hiện dựa trên các nguyên tắc của Tâm lý học Tích cực (Positive Psychology).
Điểm tương đồng	* Cùng xuất phát từ nhu cầu muốn thay đổi của coachee. * Cùng chấp nhận giá trị của cảm xúc tiêu cực. (cần điều chỉnh)	* Cả hai đều không phải là trị liệu (therapy). * Cùng nhấn mạnh việc trao quyền và nuôi dưỡng tự nhận thức (self-awareness) của cá nhân.

Lời kết

Coaching tâm lý là công cụ giúp cá nhân khai thác sức mạnh nội tại và kiến tạo tương lai. Về cơ bản, nó không phải là hình thức “chữa lành” vết thương quá khứ như trị liệu – mà là một phương pháp giáo dục nhằm hỗ trợ đương sự thấu hiểu bản thân, vượt qua những định kiến lâu đời, để có thể đưa ra những lựa chọn sáng suốt nhất.

Dù bạn đang suy ngẫm về mục đích sống, mong muốn cải thiện hiệu suất công việc, hay đơn giản là muốn tăng cường trải nghiệm viên mãn trong đời, coaching tâm lý chính là khuôn khổ hữu ích để bạn thực hiện một “bước nhảy lớn” trong đời.

Hãy nhớ rằng, thay đổi lớn nhất luôn bắt đầu từ một quyết định nhỏ: Quyết định đầu tư vào bản thân.

Bạn đã sẵn sàng để bắt đầu hành trình chuyển đổi này chưa?

Có thể bạn quan tâm: